|
“መልእኽቲ ንውድብ ናፅነት ትግራይ”
ሙሉጌታ በሪሁን ኻብ ሃገረ ካናዳ 09-15-21
አቐዲመ ንኹሉ አባልን ደገፍቲን እዚ ዕሸል ውድብ ዝኾንኹምን፣ዝኾንክንን ዝኸበረ ሰላምታይ የቕርብ። ብምቕፃል አነ ከም ውልቀ ሰብ ብዛዕባ “ናጽነት” ዘለኒ እምነትን፣ርድኢትን፣ ባህገይን ብብርኺ ውልቐ ሰብ ኽገልጽሞ፣ ዳሓር ድማ ምስ ወዳበ ብምትሕሓዝ ርድኢተይን, እምነተይን, ኮላይ ባህገይ ኸቐምጥ እፈትው።
ንዓይ ናፅነት ማለት ወዲሰብ ዝኾነ ኩሉ ኻፍታ ተፈጢሩ ልቢን፣ አእሙሩኡን ተጠቒሙ/ተጠቒማ፣ምሕሳብን፣ ምንቅስቓስን ዝጀመረላ/ዝጀመረትላ እዋን አትሒዙ/አትሒዛ ዝግበር ኸይዲ ሂወት እንትኸውን ፣አብ ከይዲ ግን እቲ ዝግባእ ሓገዝን አስተምህሮን እናተውሃቦ/እናተውሃባ ምስላይ አብ ዝጅምረሉ/እትጅምረሉ እዋን በብግዚኡ እናዓምበበን እናጎልበተን ዝኸይድ ስነ እምነትን፣ ስነልቦናን፣አካላዊን፣አእምሮአዊ ዕቤትን ዝጠመረ ብሕታዊ ኸይዲ ሂወት፣አቢሉ ድማ ህንጸት ሓደ ማሕበረሰብን እዩ ኢለ ይአምን።
ኸም ውልቐ ሰባት አተሓሳስባናን ኸይዲ መነባብሮናን ዝውሰን በቲ እንነብረሉ ዘለና ማሕበረሰባዊ ርድኢትን፣ ማሕበረሰብአዊ ኽብርታትን, ባህሊን, እምነትን ስለ ዝኸውን፣ ከከም ኸባቢኡ ርድኢትናን አተሓሳስባናን ድማ ይፋላለይ እዩ። ንሕና ተጋሩ ኻብ ካልኦት ሕዝብታት ፍልይ ዘብሉና ኽብርታትናን፣ሓድጊ ታሪካዊን፣ባህላውን እምነታትና ከም ዘለዉ ኾይኖም፣መነባብሮና ናብ ዝመርሓና ተኸቲልና አብ ንንቃሳቐሰሉ እዋን ድማ፣ እንማሃሮን ነኻዕብቶን ተወሳኺ ባህልን, ፍልጠት, ሜላ ናብራን ንቲ ዝነበረና መሰረት አታዓባብያና፣ ርድኢትን ልምዲ ናጽነታዊ አተሓሳስባን እውን ይልውጦ እዩ ኢለ ይአምን ። እምባአርከስ ብዛዕባ ብሕታዊ ርድኢት ናጽነት እዙይ እንካብ በልኩ፣ናብ ቐንዲ መልእኽተይ “ውድብ ናጽነት ትግራይ” ኽምለስሞ ምስ ብሕታዊ እምነተይ ንዚ ዕሸል ውድብ እዙይ ይጠቕም ዝብሎ ሓሳብ ኽገልጽ። አነ ሙሉጌታ ወዲ በሪሁን ኻፍታ ልቢ ጌረ ናይ ጉርምስና ዕሸል ዕድመይ ዝጀመርኩላ እዋን ጀሚረ ኽሳብ ዛ ሎማአንቲ ዝኾነ ይኹን ናይ ፖለቲኻ ውዳበ ተሰሪዔ፣ይኹን አባል ኮይነ አይፈልጥን። ደጊፈም አይፈልጥን።ምድጋፍ ማለት ንዓይ አሚንኻ ትድግፎን፣ ኻሊእ አማራጺ ስለዘየለ ትድግፎን ዝተፈላለዩ እዮ።
ብፍላይ ከም ትግራዋይ ንዝሓለፉ ፴፪ ዓመታት መነባብሮይ አብ ስደት ስለዝኾነ፣ ኹሉ ብፍቕሪ ትግራይን፣ ናፍቆት ሕዝበይን ዓይኒ ዝገበርኹዎ ድጋፍን ሓገዝንምበር፣አሚነሉ ተሰሪዔ ንድርጅት ወይ ድማ ፖለቲካዊ ሰልፊ ዝደገፍኹሉ እዋን የለን። እቲ ምንታይ እምነተይን ናጽነተይን ንኽድግፍ ኾነ ንኽሕግዝ ስለዘይፈቐደለይ እዩ። ፖለቲካ ማለት እምነትን፣ናጽነትን እዩ። ፖለቲኻ ቕንዕናን ሕዝባዊነትን እዩ። ንረብሓ, ንትርፊ, ንስልጣን, ንሃፍቲ ዝግበር ፖለቲካ፤ ፖለቲኻ እንተይኮነስ “ንግዲ” እዩ። ብውሽጣዊ እምነተይ አነ “ከም ሙሉጌታ” አብ ናይ ዝሓለፉ ፵ ዓመታት፣ ብታዝነበረትኒ እምነትን ፖለቲኻዊ ርድኢትን እቲ አነ ዝአምነሉን፣ ዝርድኦን፣ ዝብህጎን ኸይዲ ፖለቲኻ ስለዘይራእይኩ አብ ዝኾነ መስርዕ ኽስራዕ ድሊትን ባህጊን አየሕደርኹን። ሎሚ ሎሚ ግን፣ ብፍላይ ድሕሪ እዚ ወራር ናይ ኢትዮዺያ፣ኤርትራ፣አምሓራ፣ሶማሊይን ብናይ ዓረብ ሓገዝ ዝተአወጀልና ናይ ዘርኢ ምጽናት ዄናት፣ንኹላህና ከም ተጋሩ ዘርእና ንምጽናት ስለዝኾነ ፣መጀመርታ ኸም ትግራዋይ፣ ምስቲ ብህዝቢ ትግራይ ዝተመርጸ ሕጋዊ መንግስቲ ብዝኻአልኩዎ ምስራሕ፣ኻባይ ዝካአል ኩሉ ምግባር፣ብምቕፃል ንሕዝበይ ይጠቕም ዝበልኹዎን ዝአመንኩሉን ሓሳባተይ ናብ ዝምልከቶም እሕዋተይ ምሕባር፣ ብሓፈሻ ዓደይን ሕዝበይን ይሕግዝ እዩ ኢለ ዝአመንኩሉ፣ዓቕመይ ዝፈቐዶ ብናጽነት ምግባር ስለዝኾነ ኸም ሓደ ትግራዋይ እገብር አለኹ። አብዚ ሕዚ እዋን ሕዝቢ ትግራይ ወዲ ሰብ ኽወርዶ ይኽእል ኢልኻ ንኽትአምኖ ዘጸግም ግፍዕን በደልን አብርእሲኡ ወሪዱ፣አዴታትና በኼን ሓዚነን፣እሕዋትና ተገዲደን ተደፊረን፣መናእሰያትና ትግራዎት ስለዝኾኑ ጥራሕ ተረሺኖም፣ቤተ እምነታትና ተደፊሮም ዓንዮም፣ፋብሪካታትና ዓንዮም፣ቤት ትምሕርታትና ዓኒዮም፣ሕክምናታትና ፈሪሶም፣ አጣል በጊዓትና፣አኻፍትና ተሓሪዶም።ትግራይ ብኢኮኖሚ፣ብስነልቦና፣ብወታደር አፍሪሶማ። ግን ሕዝቢ ትግሪይ እምቢ አይግዛእን፣እምቢ አይምብርከኽን ብምባል ዕሸላት መናእሰይ ሕነ አዴና ሕነ ሓፍትና፣ሕነ ሕዝብና ሕዝቢ ትግራይ ኽንፈድይ አለና ኢሎም ተዓጢቖም። ብዘይ ምንም ድፍኢትን ብድሌትን ብናጽነትን ኽብሪ ትግራወይቲ አዶን፣ኽብሪ ትግራወይቲ ዋዕሮን፣ ኽብሪ ሃገረ ትግራይ ብዘሕብንን ብዘኹርዕን ሓቢሮምን ሰሚሮምን ውድብ ህ.ወ.ሓ.ት፣ውድብ ሳልሳይ ወያነ፣ውድብ ባይቶናን፣ውድብ ናጽነት ትግራይን ብዘይ አፋላላይ አብ ትሕቲ ትግራዋይነት ይዋደቑ አለው።እወ ትግራይ ዓድና “ሰብ አለዋ” አብ ውሽጢን አብ ደገን በእንታ እዛ ኽብርቲ መሬት፣በእንተ እዛ ኽብርቲ ሃገር, ሃገረ ትግራይ ሂወቶም ዝኸፍሉ ሚሌናት ተጋሩ አለውዋ። እምባአር ከስ እዚ አብ ላዕሊ ዝገለጽኩዎ ግፍዒን መከራን ዋላኳ ንሕዝብና ዘይግቦኦ እንተነበረ ይኹን ዳአምበር ኾይኑሎ።ንሕና ኸም ማሕበረሰብ ትግራይ ጸላእትና ዝኻአልዎ ኩሉ ጌሮም ኸጽንቱና ዋላ እንተፈተኑ, ታኒኻ፣ ማንኻ፣ መንድቕ፣ ትኻላት አዕኒዎም እዮም። ርእሲ ትግራዋይ፣ ጀግንነት ትግራዋይ፣ታሪኽን ባህሊ ትግራዋይን ግን ኸዕንዉዎ አይኻአሉን ጥራሕ እንተይኮነስ አይኽእሉን። ስለዝኾነ ድማ ትግራዋይ ኩሉ ኸም ሓደ ሰብ ኮይኑ መኪትዎም። ይምክቶም ድማ አሎ። ትግራይ ስዒራ፣መሊአ ድማ ኽትስዕር እያ። አብዛ እዋን እዚአ ኩሉ ትግራዋይ ብዝባሃል መልኽዕ ትምኒቱን ድሌቱን ሓንቲን ሓንትን ትመስል፣ንሳ ድማ ነፃነት ሃገረ ትግራይ። እሞ እዛ እዋን ብፍላይ ነዚ ዕሸል ውድብ ናጽነት ትግራይ እንተሰሪሕሉን፣እንተተጠቒምሉን ኻብዙይ ዝበለጸ ጽቡቕ አጋጣሚ ስለዘየለ ዝግብኦ አወዳድባን ንጹር ዕላማን ብምሕንፃጽ አብ ውሽጢን አብ ደገን ዘሎ ትግራዋይ ብምዕሳል ውድባዊ ሓይሉን፣ ዓቕሙን ኸደንፍዕ ይኽእል እዩ ኢለ ይአምን።
እዙይ ንምግባር ግን ዝስዕቡ ሚዛኖም ዝሓለው ፖሊሲታትን መምርሕን ኽሕልዉዎ አለዎም እብል።
፩) ውድብ ናጽነት ትግራይ ብመምርሒ(ፕሪንስፕል)እቲ ውድብን አባላቱን ከም ሽሞም ነፃ ዝኾነ እምነትን ተጋብርን ኽላበሱ ክኽእሉ አለዎም። ናጽነት ማለት እምነትኻን ሓሳብኻን ተጋብርኻን ብዘረባ ጥራሕ እንተይኾነስ ብግብሪ ዝርአይን ዝትግበርን ክኸውን አለዎ። ንአብነት አብዛ ኽተጥፍአና ዝፈተነት ሃገር፣ ብሹም ዲሞክሪሲ ዝተጣየሹ ኻብ 100 ንላዕሊ ፖለቲኻዊ ውድባት አለዋ። ይኹን እምበር ዋላ ሓደ ቑም ነገርን ውጽኢት ዘለወን ውድባት የለዋን። እንትጅመር ከምቲ አብ ላዕሊ ዝገለጽኩዎ መፈልፈሊ እቶት ዳአምበር ረብሓ ሕዝቢ ዘለወን አይኮናን። ብውልቀ ሰባት ዝእዘዛን ብውልቐ ሰብ ረብሓ ዝዓብያን ዝጠፍአን እየን። ሰለዝኾነ ድማ ው.ና.ት ኻብዙይ ተማሂሩ አባላቱ ብጽሬትን በጥንቓቐን ኽውድብ አለዎ ዝብል ምኽረይ የቕርብ።
፪) ው.ና.ት ብመሰረቱ ኻብ ሕሉፍ ፖለቲካዊ ውድቐት ናይ ትግራይ፣ ኽማሃርን ኸማሓይሽን ይኽእል እዩ ኢልና ኽንአምን ፍልይ ዝበለ አቐራርባ ሒዙ ኽመጽእ አለዎ እብል።ንአብነት አብ ትግራይ ኮነ አፍታ ኽተጥፍአና ዝፈተነት ሃገር፣ዝተለምደ ገባጣይን, አምባገነን ፖለቲካዊ ኸይዲ ብዝቕይር መልኽዕ፣ እቲ አባኹም ኽበጽሕን ኽፍጸምን ዘይትደልዮዎ ተጋብርን፣ ጸለመን፣ ዓፈናን አብ ካልኦት ብዘይምፍፃም፣ ካብ ተናሓናሕቲኹም ውድባት ዝበለጸ ፖሊሲን ትሕዝቶን ከምዘለኹም፣ ብፖለቲካዊ ትሕዝቶኹም፣ በፕላንኹም ብመርትዖ ምሙጓት እምበር፣ እቲ ዝተለመደ ጠቐነን፣ ምጽላምን፣ ምሽቑራርን እንድሕር ትዝቲዩ ኾይንኹም, ብምንታይ ዳአ ኻፍቶም ዝነበሩን ዝንሄውን ትሕሹ ? ሕዝቢ ኽተእምኑን ኽተዕስሉን፣ ብግብሪ ኾይንኹም ተረኸብ። አርሒቕኹም ጠምቱ፣ናብ ዘፃወዱልኹም መፃወድያ አይትእቶዉ።ንአባላትኹም ብውልቒ ብኸምዙይ ዓይነት ፖሊሲን መምርሒን ህነጽዎም (ነፃ ስለዝኾንኻ ናይ ኻልኦት ናጽነትን ኽብሪን አይትንኻዕ) (ተናሓናሕትኻ እሕዋትኻን አሓትኻን እዮምሞ አኽብሮም) ምስ ኻልኦት ውድባት ዘለኹም አፋላላይ ናይ ፖሊሲን አተገባብራን እምበር፣ ብትግራውነትኹም እጫኹም ሓንቲ እያ። ሓቢርኻ ምጥፋእ፣ወይድማ ሓቢርኻ ምልማዕ። ብዓይኒ ጸላኢ ፍልልይ ስለዘይብልኹም አብ ትሕቲ ትግራዋይነት ዝዓሰለ ፍልልይ ንረብሓ ሕዝቢ ትግራይን፣ ንረብሓ ሃገረ ትግራይን፣ ምዃኑ ኻብ ልቢ ንአባላትኹም አምህሩ፣ አእምኑ እዙይ እናገበርኹ እንትትከዱ፣ ትግራዋይ ብሙሉእ ልቢን ፍቕርን ደድሕሬኹም ኽዓስል እዩ። ለውጢ ንደልይ አለና፣ኻፍቲ ዝተለመደ ናይ ሸፈጥን፣ ናይ ሓሶትን ሕማቕ ፖለቲኻ ገላግሉና።
ብኸመይ ንዝብል ሕቶ ? ብብቕዓት፣ብፍልጠት፣ብመርትኦ፣ብግብሪ፣ብጉርሒን ብአርሒቕኻ ምዕማትን ዝአምን ፖለቲኻዊ ባህሊ፣ ባህግና እዙይ እዩ ። ሕዝቢ ትግራይ ንሓንሳብን ንሓዋሩን ኻብ ድሑርን ዝአረገን ፖለቲኻዊ ባህሊ ኽናገፍ ዓብይ ድሌትን ባህግን አለዎ። ይኹንምበር ሕዝቢ ትግራይ መስተውዓልን ዕጉስን ስለዝኾነ እቲ እዋኑን ኹነታትን እንትፈቕድ ዝወስዶ ስጉምቲ ይህሉ፣ኾይኑ ግን ው.ና.ት ከም ውድብ መሓውርኹም ብጽሬትን ብግልጽን አብ ውሽጢን አብ ደገን ንዘሎ ትግራዋይ አረድኡ፣አምሕሩ ድኸሙ። ፖለቲኻዊ ዕቤት ማለት እናወደኻ እናተሳእኻ እዩ (ሕንዲ ዝመርሕ ዘሎ ገዛአይ ውድብ ቕድሚ ፶ ዓመት አብ ፖርላማ ናይ ሕንዲ ፩ ወንበር እያ ኔራቶ) ሎሚ ግን ዓብላላይ ውድብ ኮይኑስ ሃገር ይመርሕ አሎ። ብዝተፈላለየ መንገዲ ማሓውርን ኹነታትን ው.ና.ት ብፍላይ አብ ደገ እንርኸብ ዳያስፖራ ርድኢት የብልናን እንተበልኩ ዝተጋገኹ አይመስለንን፣እዙይ ማለት ድማ ምስዚ ናይ ፳፩ ክዘመን ቴክኖሎጂ እናሃለወ ሓበሬታ ዘይምህላው ቑሩብ አሰኪፉና፣ ንሹሙ አብ ፌስቡክ አለኹም, ንትሕተትዎ ሕቶ መልሲ እንድሕር ዘይትህቡ ከምዘየለኹም ቑጸርዎ። ኢሜል አድራሻኹምን፣ስልኽኹምን ኽተፋልጡ እንድሕር ዘይኽኢልኹም ዳርጋ የለኹምን። ኽሳብ ሎሚ አብ ዳያስፖራ አባላት እንድሕር ዘይሒዝኹም ጸገም ሚዲያን ኮሚኒኬሽንን ርአይዎ። ሎሚ ኩሉ ብሚድያ እዩ ሚዲያ ሓይሊ እዩሞ፣እቲ ትረኽብዎ ናይ ሚድያ ዕድል፣ ንረብሓ ውድብኹምን ንረብሓ ትግራይን አውዕልዎ።
ናብ ሚድያ እንትትወጹ ንሕዝቢ ዝዝረብን፣ዘይዝረብን ብረብሓ ፖለቲኻዊ ኸስቢን ትሕዝቶ ውጽኢቱን ተዘራረብሉ። ንአብነት ዝሓለፈ እዋን ተጋዳላይ ማሓሪ ዮውሃንስ ምስ ት.ሚ.ሃ ዝገበሮ ቓለመሕትት፣ብዙሕ ዋዕዋዕታ ፈጢሩ። ወዮ ድአ ሕገመንግስታዊ መሰል ብዙሕ ዘይሰረፆ ኸባቢ ኾይኑምበር ዝተዛረቦ አበር የብሉን፣ርድኢት ብርኪ ናጽነትና ኸምቲ ዝርአናዮን፣ ዝሰማዕናዮን ስለዝኾነ እዋኑ አይኮነን ወ.ዘ.ተ ብዝብል ሓሳብ ተዓብሊሉ።እዙይ ጽቡቕ መምሃሪ ኽስተት ይኹንኩም። እዋናዊ መግለጺ ውጽኢቱ እንታይ ክኸውን ይኽእል ? ሕዝብና ብኸመይ ይርድኦ ? ጸላእትና እንታይ ኽብሉ ይኽእሉ ? ቕድሚትን ድሕሪትን፣ሎምን ጽባሕን ትማልን ገሚትኩም ተማሃርሉ። መርገፂ ውድብን፣ እምነት ውልቐ ሰብን ፈላልዩዎ።
ውድባዊ መግለጽታት እንትትህቡ ፖለቲካዊ ልዝብ ጌርኹምን አሚትኩምን እንትትገብርዎ ብዙሕ ቐልቢ ሕዝቢ ክትስሕቡ ትኽዕሉ ኢኹም ዝብል እምነት አለኒ። ረጚድ ቖርበት ይሃልኹም፣ እትንሓንሕዎም ውድባት ብቐሊሉ አይትርአይዎም።ስብ ነዊሕን ምዕቡልን ልምዲ እዩም። መፃኢት ትግራይ ናይዚ ዕሸል፣ ጅግና፣ ተአምረኛ ወለዶ እያሞ ንዚ ግዜ እዙይ ዝምጥን ተዓፃፃፋይ፣ዓለም ለኻዊን ብሳይንስን ቴክኖለጂን ዝማዕበለት ትግራይ ንምህናጽ፣ ምስቲ ወለዶ ብዝሓሸ መንገዲ ተረዳዲእኹም ኽትሰርሑ ትኽእሉ ኢኹም። እዚ ዕድል እዙይ ብጉርሒን ብጥበብን ተጠቐምሉ። ማዓስ ትነብሕ, ማዓስ ተጽቕጥ, ማዓስ ተጥቕዕ, ማዓስ ትኻላኸል, አብ ወታደራዊ ሂወት ጥራሕ እንተይኮነስ አብ ፖለቲካ ኹለይ እዩ ዝትግበር በርትኡ። በዝሒ ቑጽሪ ውድባት አብ ትግራይ፣አነ ብወገነይ አብ ትግራይ እንተንአሰ ፪ እንተበዝሐ ፫ ፖለቲኻዊ ውድባት እንተዝህልዋ እምነይሞ፣ኸምቲ ማሓሪ ዝጠቐሶ ብፖለቲካዊ እምነትኹም እትቐራረቡ ውድባት ናብ ሓደ ብዝጥዕመኹም መንገዲ እንተትቓራረቡ ዝበለጸ ሓይልን ልምድን ስለትፈጥሩ ምስኻልኦት ውድባት እትሓብርሉ አንፈት እንተዝህሉው እምነ። እናበልኩ ዘልዓልኹዎም ነጥብታትን ኸይድን ውሽጣዊ ጽሬት ውድብ ናጽነት ትግራይን ብሃናፃይ መልኽዕ ይጠቕሙ ኢለ ተስፋ እገብር።ኸምቲ ኽጠቕሶ ዝፈተንኹዎ ሓበሬታታት እንተተዘርጊሖምልና ብፍላይ ዳያስፖራ ትግራይ ብዝኽእለትና ሞራላዊን ፋይናንሳዊን ድጋፍና እነወፍየሉ አንፈት ንፈጠረልና እናበልኩ ሓሳበይ እንትዛዝም ዓርሰ ነፃነት ዘለዎ ውልቐ ሰብ ኮነ ውድብ፣ ሕዝቡን ሃገሩን ነፃ ኸውጽእን ናፍቲ ዝድለይ ሃገራዊ ናይ ዕቤት ብርኺን ንምስቓል አይጽገምን ኢለ ይአምን።
ትግራይ ስዒራ፣መሊአ ድማ ኽትስዕር እያ ! ኽብርን ሞገስን ንሕዝቢ ትግራይ ! ኽብርን ሞገስን ንቶም ጀጋኑ ሰብ ኽልተ ገድልን፣ ናይ ሕዚ ወለዶን ይኹነለይ ! ኽብርን ሞገስን ንአዴትት ትግራይን ዋዕሮታት ትግራይን ! ኽብርን ሞገስን ንፍሉይ ሓይልታት ምክልኻል ሃገረ ትግራይ ይኹነለይ ! ኽብርን ሞገስን ንሙሁራት ትግራይን ዳያስፖራ ትግራይን ይኹነለይ ! ዘልአለማዊ ኽብሪ ንጀጋኑ ስውአትና እናበልኹ እንትዛዝም ብትግራዋይነተይ እናተሓበንኹ እዩ። የቐንየለይ
mba1277@gmail.com |